Rabilargo (Cyanopica cooki), misterio faunístico alado.

O rabilargo ibérico (Cyanopica cooki) é quizáis unha das máis curiosas aves endémicas da Península. Trátase dun córvido que en galego recibe tamén o nome de pega azul, e en castelán é coñecido tamén cos nomes de "rabúo" ou "mohino".

Trátase dunha especie habitante de foestas aclaradas e abertas, típico de devesas, añinda que pode aparecer tamén en plantacións de choupos, habitualmente en entornos de clara influenza mediterrádea ou continental en altitudes por baixo dos 1000m.

Durante anos a distribución da especie foi un auténtico misterio. Veredes, en orixe a denominación científica do rabilargo era (Cyanopica cyanus), esta especie tiña a maior parte da súa distribución no continente asiático, e unha pequena área na Península Ibérica. Esta paradóxica distribución fixo que durante non pouco tempo se pensase que os rabilargos da Península foran traidos dende o lexano oriente por mariñeiros portugueses. Posteriores descubrimentos paleontolóxicos e estudos xenéticos puxeron de manifesto que os rabilargos ibéricos e os asiáticos se separaran hai 1 ou 2 millos de anos, durante as glaciacións pleistocénicas, e que en realidade eran duas especies diferentes, quedando entón a denominación Cyanopica cyanea para os rabilargos asiáticos e a Cyanopica cooki para os ibéricos.

Na Península Ibérica a distribución da especie atinxe básicamente a zonas ao Sur do río Douro, onde viven unhas 200.000 parellas, que soen criar en colonias en árbores. A pesares que algúns autores apuntaban a unha diminución do número de exemplares e da área de presenza da especie, recentes estudos apuntan na dirección contraria, sinalando un aumento da área de distribución.

En principio as colonias máis cercanas a Galicia están situadas na cunca do río Douro na provincia de Zamora e no Norte de Portugal. Nembargantes entre o final do século XX e comezos do XXI houbo unha pequena colonia asociada a unha zona de piñeiro manso (Pinus pinea) nas proximidades da cidade de Ourense que desapareceu depois dun incendio que rematou con toda a cobertura arbórea da zona.

Con posterioridade, no ano 2007, Xosé Ramón Reigada observa un exemplar no val do Támega en Ourense, zona onde este mesmo autor recolle o nome vernáculo de "rabilargo", sen poder asignar o mesmo definitivamente a esta especie, xa que non pode descartarse unha confusión con outras especies de rabo longo.Uns anos despois obsérvase tamén no no Val do Támega pero na zona Portuguesa. Existen asemade rexistros na Limia e no sur de Lugo. Estes rexistros poden deberse a movimentos dispersivos da especie, que poden xerar intentos de nidificación, ou a escapes de aves mantidas en catividade. Trátase polo tanto dunha especie considerada rareza ornitolóxica en Galicia, pola súa aparición ocasional.

Con todo, tendo en conta o actual escenario climático, e o progresivo abandono do rural, certos autores apuntan a un progresivo aumento da área potencial de ocupación da especie. E de feito acaban de rexistarse importantes episodios recentes de colonización por parte da especie no Leste ibérico, Valencia e Catalunya, e no NE de Castela, habitualmente aproveitando as depresións fluviais.

En tempos o rabilargo ibérico foi unha especie mo perseguida en gran parte da súa área de distribución ibérica, xa que se lle adxudicaban graves danso á caza menor e aos cultivos de froiteiras. O feito de que aniñe colonialmente facilitaba a persecución á especie. Como dato anecdótico sinalaremos que se trata dunha especie habitualmente parasitada polo cuco papudo (Clamator glandarius).