Un dos anfibios máis característicos e mellor distribuidos da Gallaecia é a píntega común (Salamandra salamandra), esta ampla distribución na zona de estudo acadada por este blogue, ten como consecuencia a aparición de multitude de nomes vernáculos, prácticamente un por pobo, con diferentes orixes lingüiticos incluso. Sacavera (en asturias) zalamera ou sacaveira (na Galiza), píntega ou píntega (na Galiza ou en Portugal), son só algúns exemplos.
A distribución da mundial da especie acada gran parte do Paleártico occidental, existindo asemade especies estreitamente emparentadas en zonas próximas da mesma rexión bioxeográfica. Ao longo desta ampla área foron descritas multitude de subespecies, nove das cales habitarían na Península Ibérica. Non embargante, recentemente, as subespecies peninsulares de Salamandra salamandra foron reducidas a cinco complexos, dous dos cales estarían presentes na área que nos ocupa.
"Bernardezi" de pequeno tamaño, habitualmente vivípara, ou con certa tendencia a este modo de reproducción, e con diseños maioritariamente raiados, estaría presente no tercio Norte da Galiza, Asturias, e zonas limítrofes con León. Nas seguintes imaxes podedes apreciar diferentes exemplares da serra de "A Capelada", en terreos da provincia da Coruña.
No Sur da área considerada por este bogue atopariamos outra subespecie, igualmente endémica da Península Ibérica, denominada "gallaica", que estaría presente nos dous tercios meridionais da Galiza, Zamora e Norte de Portugal. Este subespecie caracterizaríase por posuir un diseño maioritariamente manchado, un tamaño maior que a anterior, e a aparición, frecuente, de pintas de cor vermella. Coma podemos apreciar nas seguintes imaxes.
Femia adulta do concello Ourensán de Cartelle (Terras de Celanova)
Femia adulta de Castro Leboreiro no Parque Nacional de Peneda-Gêres (Portugal)
Xuvenil do concello de Amoeiro (Ourense)
Xuvenil do Parque Natural "Arribes del Duero" en Zamora
Macho adulto do concello de O Riós (Val do Támega-Ourense)
Femia adulta do concello de Lobeira (A Baixa Limia-Ourense)
Diferentes exemplares do concello de Vilar de Santos (A Limia-Ourense).
Diferentes exemplares do concello de Sanxenxo (Pontevedra).
Como podedes apreciar nas imaxes anteriores, a variabilidade cromática da subespecie gallaica é moi alta, existindo numerosos patróns incluso dentro dos exemplares dunha mesma poboación. Existen na Gallaecia poboacións singulares cuio status sigue sendo fonte de controversia. Así no, en vales do centro de Asturias atopamos as "alfredschmidti" de impresionante variabilidade cromática, con exemplares verdes, amarelos, marrón chocolate, monocromáticos, etc. Considerada por algúns autores coma subespecie por dereito propio, outros apuntan aos refuxios glaciares coma a causa da alta variabilidade xenética e cromática destes exemplares. Aínda coa falla de consenso, amósovos un enlazamento ao blogue do meu colega David Álvarez, un experto na materia, que fala pormenorizadamente do tema.
Nas illas atlánticas galegas atopamos asemade poboacións de píntega adaptadas a un meio no que a auga doce escasea. Así, estas poboacións, soen dar a luz crias completamente desenroladas, sen necesidade de completar a metamorfose na auga. Este mecanismo reproductivo ten sido observado en outros puntos da distribución da especie. As píntegas das illas atlánticas galegas teñen tendencia ao melanismo, con escasas pintas amarelas, moi reducidas en tamaño, existindo exemplares completamente negros.
Por outra banda existen poboacións nas Rías Baixas Galegas, cunha ampla variabilidade cromática, que se ben non son comparables ás "alfredschmidti" asturianas, sí amosan características destas últimas.
Segundo certos autores, certas zonas situadas a baixa altitude no Norte da Península Ibérica, tales coma zonas costeiras ou vales fluviais, foron utilizadas por certas especies de hérpetos coma refuxios durante os diferentes períodos glaciais, cando as zonas altas se cubrían de xeos e neves perpétuas. Dende estes refuxios glaciais, que aglutinarían a totalidade da variacións xenética da especie, as píntagas recolonizarían a súa área de distribucións potencial, que mediante a conseguinte selección natural, escollería aqueles xenes que mellor se adaptasen ao seu medio ambiente. Por esta razón certas zonas baixas amosarían unha variación cromática e xenética maior, ao non seren abandonadas pola especie. Máis isto que remato de contarvos non é máis que unha das varias teorías que tratan de explicar a variación intraespecífica da especie, que aínda está lonxe de ser aclarada.
Como mostra vouvos ensinar uns cantos exemplares da área da ría de Vigo, unha das zonas nomeadas como posibeis refuxios glaciares da especie.
Diferentes exemplares da ría de Vigo (Pontevedra). Fotografados nos meses de Xullo, Agosto, Setembro e Outubro de 2015 na compaña de Miguel Costas.
Por último, segundo algunhos autores, na Gallaecia estaría presente unha cuarta subespecie de píntega a "bejarae" habitante do Sistema Ibérico e Central, así como dos Montes de Toledo, e presente ao parecer nos Montes de León. Sería interesante revisar en profundidade o estatus taxonómico de certas poboacións do Noroeste peninsular que amosan características morfolóxicas singulares.
No tocante ao estado de conservación das poboacións de píntega común na Gallaecia, tense observado unha importante reducción da densidade das súas poboacións en certos puntos da súa área de distribucións. Así como capturas para o mercado de terrariofilia, que afecta sobre todo á subespecie alfredschmidti
A merma das súas poboacións débese principalmente á alteración profunda do seu hábitat natural, á introducción de especies invasoras, e á ausencia de pasos nas estradas nos puntos onde se producen atropelos masivos de anfibios, aos que esta especie é especialmente sensíbel.
No hay comentarios:
Publicar un comentario